Δύο ημέρες μετά τις εκλογές, η εφημερίδα Irish Times επιλέγει να παραθέσει ένα ιστορικό όχι της πορείας προς τις κάλπες, αλλά των ανασκαφών στην Αμφίπολη, την οποία και συνδέει με την πολιτική.
Στο άρθρο της με τίτλο που παραπέμπει στο γνωστό αμερικανικό σίριαλ, «CSI Alexander: Η Ελλάδα κάνει διάλειμμα από τα πολιτικά με την ανακάλυψη τάφου γεμάτου κόκαλα, αλλά ποιων;», η ιρλανδική εφημερίδα τονίζει ότι «για μήνες, οι ανασκαφές σε έναν αρχαίο τάφο στη βόρεια Ελλάδα αποτέλεσαν εν πολλοίς το σημείο από το οποίο πιάστηκε η χώρα».
«Πρώτα, ανακαλύφθηκε μια μαρμάρινη πλάκα τοίχου. Μετά, μέσω ανακοινώσεων και διαρροών από το ελληνικό υπουργείο Πολιτισμού τροφοδοτήθηκε μια σειρά μυστηρίου. Το κοινό μάθαινε για ακέφαλες Σφίγγες και άλλα αγάλματα και τελικά για κόκαλα! Αλλά ποιου ή ποιων;» συνεχίζει η Rachel Donadiot.
Η ανασκαφή μετατράπηκε σε ένα αρχαιολογικό ριάλιτι σόου
Η δημοσιογράφος αναφέρει ότι το σόου μέσω του οποίου τροφοδοτήθηκαν οι ελπίδες των Ελλήνων για τάφο που ίσως ακόμη και να ανήκει στην οικογένεια του Μεγάλου Αλεξάνδρου, παρόλο που οι αρχαιολόγοι το θεωρούν ελάχιστα πιθανό κάτι τέτοιο, ήταν όταν το καλοκαίρι ο Αντώνης Σαμαράς επισκέφθηκε το σημείο των ανασκαφών. Οσο για την τελευταία επίσημη ανακοίνωση του υπουργείου Πολιτισμού στην οποία γίνεται λόγος για κόκαλα που ανήκουν σε πέντε σορούς και όχι σε έναν νεκρό, η Ιρλανδή δημοσιογράφος την χαρακτηρίζει «το τελευταίο επεισόδιο στο αρχαιολογικό ριάλιτι σόου που διασκέδασε τους Έλληνες και τους αποσπούσε από τα οικονομικά προβλήματα».
Ο Σαμαράς ξεκίνησε την προεκλογική του εκστρατεία από την Αμφίπολη
Η Donadiot τονίζει ότι ο Σαμαράς «πριν ακόμα ξεκινήσει τον αγώνα του για την πολιτική του επιβίωση σε σχέση με τις εθνικές εκλογές που διεξήχθησαν την Κυριακή, χρησιμοποίησε την ανασκαφή στην Αμφίπολη, στην ελληνική περιοχή της Μακεδονίας, προκειμένου να αξιοποιήσει υπέρ του την εθνική υπερηφάνεια. Επισκέφθηκε μαζί με τις τηλεοπτικές κάμερες τον τάφο μέσα στον Αύγουστο, κάτι που θεωρήθηκε ευρέως ως υπαινιγμός για κληρονομιά του Μεγάλου Αλεξάνδρου, ενώ λίγο αργότερα έδειχνε στη Γερμανίδα καγκελάριο Άνγκελα Μέρκελ φωτογραφίες από τα ευρήματα στον τάφο. Αυτή την εβδομάδα, ο Σαμαράς, του οποίου η συντηρητική κυβέρνηση αντιμετώπιζε το αριστερό κόμμα ΣΥΡΙΖΑ, ανέφερε την Αμφίπολη και στην προεκλογική του ομιλία αποκαλώντας τη Μακεδονία ως “το αιώνιο προπύργιο της Ελλάδας».
Η ανασκαφή έγινε βιαστικά και εγείρει θέμα εξέτασης η μεθοδολογία της
Οπως αναφέρει στους Irish Timnes ο Ελληνας καθηγητής αρχαιολογίας στο πανεπιστήμιο του Σάουθχαμπτον, Γιάννης Χαμιλάκης, «πρόκειται για μια τοποθέτηση εθνικής υπερηφάνειας, αλλά με ταυτόχρονη εθνικιστική χροιά και συναισθήματα». «Ο Χαμιλάκης, ενώ αναγνωρίζει ότι ο εν λόγω τάφος είναι ένα σημαντικό εύρημα που αξίζει τον δημόσιο ενθουσιασμό», γράφει η Rachel Donadiot, «επισημαίνει, όπως και άλλοι αρχαιολόγοι, ότι η ανασκαφή έγινε βιαστικά και με έναν τρόπο που χρήζει σοβαρής έρευνας».
Σε αυτό το σημείο η ιρλανδική εφημερίδα επισημαίνει και τον ρόλο των μίντια, ενώ ταυτόχρονα αφήνει σαφείς αιχμές για το blog της Ντόροθι ΚΙνγκ. «Τα ελληνικά μέσα ωφελήθηκαν από την ιστορία, καθώς επρόκειτο για ένα σπάνιο φωτεινό σημείο σε έναν κύκλο που κυριαρχείται από τη λιτότητα και την ανεργία. Τα αρχαιολογικά ευρήματα μεταφέρθηκαν στην blog-όσφαιρα, όπου οι bloggers έγραφαν τις δικές τους θεωρίες. Είναι χαρακτηριστικό ότι πέρυσι η λέξη “Αμφίπολη” ήταν η πιο δημοφιλής αναζήτηση στο ελληνικό Google».
Πηγή: iefimerida.gr
Δημοσίευση:27/01/2015.
Το ιστολόγιο αυτό είναι ένα χρονικό με αντιπροσωπευτικές ειδήσεις, ρεπορτάζ, άρθρα, σχόλια, συνεντεύξεις, δηλώσεις, ανακοινώσεις και παρουσιάσεις σχετικά με τις ανασκαφές στο αρχαιολογικό χώρο της Αμφίπολης. Παρακολουθείται, ενδεικτικά, ο λόγος που παράγεται από τα ηλεκτρονικά μέσα και τους διαμεσολαβητές.
Τρίτη 27 Ιανουαρίου 2015
Πέμπτη 22 Ιανουαρίου 2015
Archaeo-Politics in Macedonia
Almost certainly not the last resting place of Alexander the Great
On Monday, six days before the general election, the Greek Ministry of Culture published a preliminary report by the osteo-archaeological team studying the skeletal remains found in the mound of Amphipolis in northern Greece. The bones were found in November, since when there had been a lot of speculation about who they might have belonged to. Alexander the Great’s name came up a lot, as did his mother’s, Olympias.
According to the report, the remains of at least five people have been found: one woman, two men, one infant, and another person who, unlike the others, had been cremated. Animal bones were also present. The osteoarchaeologists refrained from speculating about who the people might have been, and didn’t comment on a genetic or other link among the skeletons. But anonymous ‘scholars of the Ministry of Culture’, without citing any specific evidence, said that ‘the most likely scenario points to Olympias.’
The site has been known to archaeologists since the 1960s, but a year and a half ago the superintendent of antiquities in the area decided to restart work, convinced that a ‘big secret’ was hidden under the site, which is part natural hill and part artificial tumulus. She believed it to be a burial mound of the fourth century BC, with a possible unspecified connection to Alexander the Great. Last summer, the archaeologists unearthed a monumental entrance guarded by two headless sphinxes. The prime minister, Antonis Samaras, decided to pay a visit. Samaras had lost his job as foreign minister in 1992 because of his hard line on the naming of the Former Yugoslav Republic of Macedonia.
In front of the entrance, in the shadow of the sphinxes, the prime minister assumed the role of an archaeologist, describing the dimensions of the monument to the nearest centimetre. ‘The land of our Macedonia continues to surprise us and to move and touch us,’ he said, ‘revealing from its womb unique treasures, which all together compose and weave the unique mosaic of our Greek history, of which all Greeks are proud.’ The culture minister later said: ‘We have been waiting 2314 years for this tomb.’
A flood of media stories, blog entries and Facebook comments followed. There’s been even more public excitement over Amphipolis than there was in 1977 when Manolis Andronikos found an unlooted tomb at Vergina in Macedonia, which, he claimed, contained the remains of Alexander’s father, Philip II. Other archaeologists disagreed.
Meanwhile, the cash-strapped culture ministry offered plenty of funding to the Amphipolis dig, and the prime minister was regularly briefed on the progress of the excavation as archaeologists were working frantically to unearth the ‘secret of Amphipolis’ and the ‘occupant’ of the tomb. Access to the site and the dissemination of information about it were tightly controlled. Dissenting voices, who expressed doubts about the chronology of the monument or concerns about the methodology of the dig, were vilified. The Association of Greek Archaeologists wrote an open letter to the ministry, protesting against ‘the publication of working hypotheses as if they were certain conclusions even before the excavation is completed’.
At Amphipolis, treasure-hunting is entangled with national destiny. Macedonia holds a prominent place in the Greek national imagination; Alexander is pre-eminent among the mythic ancestors who conquered the world, civilised the barbarians and accumulated the riches of the orient, and who can perhaps come again to the rescue of their descendants in their time of need.
Never mind that the scattered bones at Amphipolis belonged to several individuals, some human and some animal, of various genders and ages, of uncertain date. There are clear signs of the burial chambers having been looted, and the monument seems to have been used and reused at several times in the past. With the country about to go to the polls, Alexandromania and national treasure-hunting are proving too seductive to be abandoned.
Συντάκτης: Γιάννης Χαμηλάκης
Πηγή: LRB blog
Δημοσίευση: 22/01/2015.
Δευτέρα 19 Ιανουαρίου 2015
Τουλάχιστον πέντε σκελετοί βρέθηκαν στην Αμφίπολη
Τουλάχιστον πέντε σκελετοί αποκαλύφθηκαν στον λόφο Καστά της Αμφίπολης, όπως ανακοίνωσε το μεσημέρι της Δευτέρας το υπουργείο Πολιτισμού. Πρόκειται για μία γυναίκα άνω των 60 ετών, δύο άνδρες μέσης ηλικίας, ένα βρέφος και ένα άτομο αγνώστου μέχρι στιγμής φύλου, καθώς όπως φαίνεται ο νεκρός είχε αποτεφρωθεί.
Τα σκελετικά κατάλοιπα του ταφικού μνημείου, από τον λόφο Καστά Αμφίπολης αντιστοιχούν σε 550 περίπου οστά, θρυμματισμένα και ακέραια, ένα κρανίο σε αρκετά καλή κατάσταση, από το οποίο λείπουν τα οστά, που συνθέτουν το πρόσωπο και μία σχεδόν ακέραιη κάτω γνάθο. Δεν βρέθηκαν δόντια, εκτός από μία τερηδονισμένη ρίζα δεξιού δεύτερου προγόμφιου, η οποία βρισκόταν μέσα στη κάτω γνάθο και εμφανίζει προχωρημένο ακρορριζικό απόστημα.
Από τα 550 οστά, που καταμετρήθηκαν, τα 157, τα οποία προέκυψαν κατόπιν προσεκτικής ανάταξης από διαφορετικά θραύσματα διάσπαρτων οστών, καταγράφηκαν συστηματικά σε βάση δεδομένων και έγινε προσπάθεια απόδοσης τους σε επιμέρους άτομα.
Επιπλέον, αναγνωρίστηκαν οστά ζώων, κάποια από τα οποία φαίνεται να ανήκουν σε μακρά οστά ιπποειδούς. Τα οστά των ζώων θα μελετηθούν από ειδικό ζωοαρχαιολόγο.
Ο ελάχιστος αριθμός των ατόμων, που ταυτοποιήθηκαν από τα διαγνωστικά σκελετικά κατάλοιπα αντιστοιχεί σε πέντε άτομα, τέσσερα εκ των οποίων αποδίδονται σε ενταφιασμούς και ένα σε καύση.
Οι νεκροί των ενταφιασμών διακρίνονται: Σε μία γυναίκα, σε δύο άνδρες μέσης ηλικίας και σε ένα νεογέννητο.
Η γυναίκα
Η γυναίκα, μπορεί με ασφάλεια να τοποθετηθεί στο ηλικιακό διάστημα άνω των 60 ετών. Ο προσδιορισμός του φύλου έγινε βάσει συγκεκριμένων δεικτών, που αφορούν:
1) στα οστά της πυέλου (λεκάνης) (αριστερή μείζων ισχιακή εντομή, δεξιά πρωτιαία αύλακα, αριστερό και δεξιό ισχιακό κύρτωμα λαγώνια ακρολοφία, σώμα και άκανθα ισχιακού),
2) στα οστά του κρανίου (μεσόφρυο, υπερόφρυα τόξα, κλίση του μετωπιαίου, μετωπιαία ογκώματα, κάτω κροταφική γραμμή, μαστοειδείς αποφύσεις, ινιακό έπαρμα), 3) στην κάτω γνάθο (γένειο, γωνία κάτω γνάθου, κλάδοι),
4) στη μορφολογική διάπλαση των οστών (μετρήσεις των μακρών οστών).
Ο προσδιορισμός της ηλικίας βασίστηκε:
1) σε τμήμα της αριστερής ηβικής σύμφυσης (πρόσθιο τμήμα της λεκάνης),
2) στο βαθμό συνοστέωσης των κρανιακών ραφών,
3) στην έντονη προθανάτια απώλεια των οπίσθιων δοντιών και στις δύο πλευρές της κάτω γνάθου,
4) στην παρουσία μεταβολικών νοσημάτων, όπως είναι η οστεοπόρωση και η μετωπιαία υπερόστωση (Hyperostosis Frontalis Interna: πάχυνση των τοιχωμάτων του κρανίου, εσωτερικά του μετωπιαίου οστού, η οποία είναι συνήθως ασυμπτωματική και συνδέεται με ορμονικές διαταραχές που εμφανίζονται συχνά σε γυναίκες μετά την εμμηνόπαυση),
5) στις έντονες εκφυλιστικές αλλοιώσεις, κυρίως στη σπονδυλική στήλη και στις οστεοποιήσεις ενθέσεων και χόνδρων στα μακρά οστά και στις πλευρές.
Σε ό,τι αφορά το ανάστημα της ηλικιωμένης γυναίκας, μετά από τη συνδυαστική εφαρμογή διαφορετικών μεθόδων στις μετρήσεις των μακρών οστών, εκτιμάται στα 157 εκ.
Στο γυναικείο σκελετό φαίνεται ότι αποδίδονται τα περισσότερα οστά που βρέθηκαν στον κιβωτιόσχημο τάφο, από τα 7,8 μ. από την κορυφή του θαλάμου και κάτω, δηλαδή 1 μ. πάνω από το δάπεδό του κιβωτιόσχημου.
Οι δύο άνδρες
Τα δύο άτομα από τα τέσσερα, που είχαν δεχτεί ενταφιασμό, μπορούν με ασφάλεια να αποδοθούν σε άνδρες, βάσει:
1) των ανατομικών σημείων στα οστά της πυέλου (λεκάνης) (αριστερό και δεξιό ηβικό οστό και ειδικότερα κοιλιακό τόξο, υποηβική κοιλότητα και μέση επιφάνεια των οστών, αριστερή πρωτιαία αύλακα, αριστερό και δεξιό ισχιακό κύρτωμα, αριστερή και δεξιά κοτύλη, μορφολογία ιερού οστού για το άτομο 2 και δεξιό ισχιακό κύρτωμα και μορφολογία ιερού οστού για το άτομο 3)
2) της μορφολογικής διάπλασης των μακρών οστών (μετρήσεις των μακρών οστών).
Οι δύο άνδρες είναι σχετικά κοντά ηλικιακά, στην κατηγορία των 35 έως 45 ετών: Ο ένας, στις αρχές και ο δεύτερος, προς το τέλος της κατηγορίας αυτής.
Ο προσδιορισμός της ηλικίας για το άτομο 2 βασίστηκε:
1) στις δύο ηβικές συμφύσεις (πρόσθιο τμήμα της λεκάνης),
2) στις εκφυλιστικές αλλοιώσεις της ωτοειδούς επιφάνειας της αριστερής πυέλου (η περιοχή της λεκάνης που αρθρώνεται με το ιερό οστό),
3) στην πλήρη συνοστέωση των επιφύσεων των στερνικών άκρων και στις δύο κλείδες.
Ο προσδιορισμός του ηλικιακού εύρους για το άτομο 3, βασίστηκε στη δεξιά ηβική σύμφυση.
Σημειώνεται ότι ο σχετικά νεαρότερος από τους δύο άνδρες φέρει ίχνη τομών στην αριστερή άνω θωρακική μοίρα, σε δύο πλευρές και αυχενικό σπόνδυλο, καθώς και στην κάτω επιφάνεια του στερνικού άκρου της αριστερής κλείδας. Ταυτίζονται πιθανόν με επιθετικά χτυπήματα-τραυματισμούς, που θα πρέπει να έγιναν εξ επαφής με αιχμηρό όργανο π.χ. μαχαιρίδιο, και προκάλεσαν το θάνατο του, καθώς δεν διακρίνονται ενδείξεις επούλωσης.
Ο δεύτερος άνδρας, λίγο μεγαλύτερος σε σχέση με τον πρώτο, έχει ενδείξεις εγκάρσιου, πλήρως επουλωμένου, κατάγματος στη δεξιά του κερκίδα, σχετικά κοντά στο δεξιό καρπό. Επιπλέον, και οι δύο άνδρες παρουσιάζουν εκφυλιστικές αλλοιώσεις οστεοαρθρίτιδας και σπονδυλαρθρίτιδας σε διαφορετικά σημεία των σκελετών τους.
Σε ό,τι αφορά το ανάστημα των ανδρών μετά από τη συνδυαστική εφαρμογή διαφορετικών μεθόδων στις μετρήσεις των μακρών οστών, εκτιμάται στα 168 εκ. για το άτομο 2 και στα 162-163 εκ. για το άτομο 3.
Το βρέφος
Το τέταρτο άτομο είναι ένα νεογέννητο βρέφος (νεογνό). Ο προσδιορισμός της ηλικίας βασίστηκε στις μετρήσεις μήκους και πλάτους του αριστερού βραχιονίου και της αριστερής κάτω γνάθου. Ο προσδιορισμός του φύλου σε αυτό το άτομο δεν κρίνεται δυνατός καθώς τα μορφολογικά χαρακτηριστικά διάκρισης φύλου στα οστά των νεογνών δεν είναι σαφή.
Το πέμπτο άτομο εκπροσωπείται από ελάχιστα θραύσματα, μόλις εννέα, κυρίως μακρών οστών, που φέρουν όλες τις παραμορφώσεις (εγκάρσιες μικρορωγμές και μερικές φορές έντονη παραμόρφωση) αλλά και τους αποχρωματισμούς (υπόλευκο και μπλε/γκρι) που συναντώνται στις περιπτώσεις πλήρους καύσης σαρκωμένου νεκρού και ανήκει πιθανότατα σε ενήλικο άτομο.
Η γενική εικόνα εύρεσης των σκελετικών καταλοίπων συνηγορεί στην αναμόχλευση τους από ανθρωπογενή επέμβαση, η οποία φαίνεται ότι αφορούσε τόσο στο εσωτερικό του χώρου 4, όσο και στο εσωτερικό του κιβωτιόσχημου τάφου.
Προοπτικές
Στα σκελετικά ευρήματα του ταφικού μνημείου του λόφου Καστά, εκτός από τις μακροσκοπικές μεθόδους, θα εφαρμοστεί μια σειρά αναλυτικών μεθόδων για την καλύτερη τεκμηρίωση αλλά και για την συμπλήρωση πληρέστερων πληροφοριών, που αφορούν στις παθολογικές αλλοιώσεις, στην διατροφή, στη συγγένεια και στον τόπο καταγωγής των ανθρώπων αυτών, δηλαδή εάν πρόκειται για άτομα που γεννήθηκαν και μεγάλωσαν στην Αμφίπολη ή για άτομα που μετακινήθηκαν από κάπου αλλού κατά την διάρκεια της ζωής τους και ενταφιάστηκαν στο συγκεκριμένο ταφικό μνημείο.
Οι αναλυτικές αυτές μέθοδοι περιλαμβάνουν:
• ακτινολογική μελέτη των οστών για τον εντοπισμό παθολογικών αλλοιώσεων, που δεν είναι μακροσκοπικά διακριτές αλλά και για την πληρέστερη περιγραφή των ήδη καταγεγραμμένων π.χ. μετωπιαία υπερόστωση ατόμου 1, τομές-τραυματισμοί (cut marks) ατόμου 2, επουλωμένο κάταγμα ατόμου 3.
• ιστολογικές-μικροσκοπικές τεχνικές π.χ. περίπτωση μετωπιαίας υπερόστωσης, και όπου αλλού κριθεί απαραίτητο.
• αναλύσεις σταθερών ισοτόπων άνθρακα και αζώτου με σκοπό τον προσδιορισμό του είδους των πρωτεϊνών που κατανάλωναν τα συγκεκριμένα άτομα.
• αναλύσεις στροντίου που λόγω της απουσίας δοντιών θα περιοριστούν μόνο στις τιμές που θα προκύψουν από τη δειγματοληψία των οστών.
• παλαιογενετικές αναλύσεις (αρχαίο DNA) με σκοπό την περιγραφή της βιολογικής και γενετικής ιστορίας των ατόμων. Στο πλαίσιο των αναλύσεων θα εξεταστεί η ενδεχόμενη εξ αίματος συγγένεια των τριών ατόμων. Η ταφονομική όμως παρουσία των μακρών οστών, η απουσία δοντιών και τμημάτων του κρανίου στα άτομα 2 και 3 που χρησιμοποιούνται στις αναλύσεις αρχαίου DNA, ενδεχομένως να μην επιτρέψει την απόκτηση επαρκούς ποσότητας ενδογενούς πυρηνικού DNA για την επιτυχημένη και με ακρίβεια ταυτοποίηση της εξ αίματος συγγένειας. Στα άτομα 4 και 5, λόγω της περιορισμένης ποσότητας δείγματος αλλά και της επίδρασης υψηλής θερμοκρασίας λόγω καύσης, στο άτομο 5, δεν θα εφαρμοστούν οι παραπάνω μέθοδοι.
• Η εφαρμογή AMS χρονολογήσεων σε δείγματα τόσο των ανθρώπινων οστών όσο και των συγκείμενων ζώων, θα συμπληρώσει την εικόνα της διαδοχής των ταφών, η οποία δεν μπορεί να ανασυσταθεί μέσα από την ανασκαφική διαδικασία.
Τόσο οι μακροσκοπικές όσο και οι αναλυτικές μέθοδοι θα εφαρμοστούν σε ένα μεγάλο αριθμό σκελετών, περίπου 300, από τα νεκροταφεία της Αμφίπολης, στο πλαίσιο διετούς ερευνητικού προγράμματος, που χρηματοδοτείται από το ΥΠΠΟΑ και πραγματοποιείται από πολυπληθή ερευνητική ομάδα με επικεφαλής τις κυρίες Σ. Τριανταφύλλου, επίκουρη Καθηγήτρια Προϊστορικής Αρχαιολογίας και Οστεοαρχαιολογίας, Τμήμα Ιστορίας Αρχαιολογίας, ΑΠΘ και Χ. Παπαγεωργοπούλου, επίκουρη Καθηγήτρια Φυσικής Ανθρωπολογίας, Τμήμα Ιστορίας Εθνολογίας, Εργαστήριο Φυσικής Ανθρωπολογίας, ΔΠΘ. Η ομάδα αποτελείται από προπτυχιακούς, μεταπτυχιακούς και μεταδιδακτορικούς φοιτητές των Πανεπιστημίων Αριστοτελείου και Δημοκριτείου αλλά και διεθνώς αναγνωρισμένους εξωτερικούς συνεργάτες.
Με αυτό τον τρόπο θα αποκτηθεί πολύτιμο συγκριτικό υλικό, έτσι ώστε:
1) τα συγκεκριμένα σκελετικά κατάλοιπα, από το εξαιρετικά σημαντικό ταφικό μνημείο του λόφου Καστά να ενταχθούν σε ένα ευρύτερο πληθυσμιακό σύνολο,
2) τα αποτελέσματα των αναλυτικών μεθόδων σε αρχαιολογικά σύνολα να ερμηνευθούν σε συνάφεια με τα αποτελέσματα της μακροσκοπικής μελέτης ενός συνόλου πληθυσμού,
3) να γίνει σαφές ότι τα ανθρωπολογικά ευρήματα πρέπει να μελετώνται μέσα στο αρχαιολογικό, κοινωνικό και ιστορικό τους πλαίσιο, που προσφέρεται μόνο μέσα από τη συστηματική μελέτη των συνευρημάτων και τη συνολική προσέγγιση της περιόδου.
Πηγή: kathimerini.gr
Δημοσίευση: 19/1/2015.
-------------------------------------------------------------------------
Πηγή: naftemporiki.gr
Τα σκελετικά κατάλοιπα του ταφικού μνημείου, από τον λόφο Καστά Αμφίπολης αντιστοιχούν σε 550 περίπου οστά, θρυμματισμένα και ακέραια, ένα κρανίο σε αρκετά καλή κατάσταση, από το οποίο λείπουν τα οστά, που συνθέτουν το πρόσωπο και μία σχεδόν ακέραιη κάτω γνάθο. Δεν βρέθηκαν δόντια, εκτός από μία τερηδονισμένη ρίζα δεξιού δεύτερου προγόμφιου, η οποία βρισκόταν μέσα στη κάτω γνάθο και εμφανίζει προχωρημένο ακρορριζικό απόστημα.
Από τα 550 οστά, που καταμετρήθηκαν, τα 157, τα οποία προέκυψαν κατόπιν προσεκτικής ανάταξης από διαφορετικά θραύσματα διάσπαρτων οστών, καταγράφηκαν συστηματικά σε βάση δεδομένων και έγινε προσπάθεια απόδοσης τους σε επιμέρους άτομα.
Επιπλέον, αναγνωρίστηκαν οστά ζώων, κάποια από τα οποία φαίνεται να ανήκουν σε μακρά οστά ιπποειδούς. Τα οστά των ζώων θα μελετηθούν από ειδικό ζωοαρχαιολόγο.
Ο ελάχιστος αριθμός των ατόμων, που ταυτοποιήθηκαν από τα διαγνωστικά σκελετικά κατάλοιπα αντιστοιχεί σε πέντε άτομα, τέσσερα εκ των οποίων αποδίδονται σε ενταφιασμούς και ένα σε καύση.
Οι νεκροί των ενταφιασμών διακρίνονται: Σε μία γυναίκα, σε δύο άνδρες μέσης ηλικίας και σε ένα νεογέννητο.
Η γυναίκα
Η γυναίκα, μπορεί με ασφάλεια να τοποθετηθεί στο ηλικιακό διάστημα άνω των 60 ετών. Ο προσδιορισμός του φύλου έγινε βάσει συγκεκριμένων δεικτών, που αφορούν:
1) στα οστά της πυέλου (λεκάνης) (αριστερή μείζων ισχιακή εντομή, δεξιά πρωτιαία αύλακα, αριστερό και δεξιό ισχιακό κύρτωμα λαγώνια ακρολοφία, σώμα και άκανθα ισχιακού),
2) στα οστά του κρανίου (μεσόφρυο, υπερόφρυα τόξα, κλίση του μετωπιαίου, μετωπιαία ογκώματα, κάτω κροταφική γραμμή, μαστοειδείς αποφύσεις, ινιακό έπαρμα), 3) στην κάτω γνάθο (γένειο, γωνία κάτω γνάθου, κλάδοι),
4) στη μορφολογική διάπλαση των οστών (μετρήσεις των μακρών οστών).
Ο προσδιορισμός της ηλικίας βασίστηκε:
1) σε τμήμα της αριστερής ηβικής σύμφυσης (πρόσθιο τμήμα της λεκάνης),
2) στο βαθμό συνοστέωσης των κρανιακών ραφών,
3) στην έντονη προθανάτια απώλεια των οπίσθιων δοντιών και στις δύο πλευρές της κάτω γνάθου,
4) στην παρουσία μεταβολικών νοσημάτων, όπως είναι η οστεοπόρωση και η μετωπιαία υπερόστωση (Hyperostosis Frontalis Interna: πάχυνση των τοιχωμάτων του κρανίου, εσωτερικά του μετωπιαίου οστού, η οποία είναι συνήθως ασυμπτωματική και συνδέεται με ορμονικές διαταραχές που εμφανίζονται συχνά σε γυναίκες μετά την εμμηνόπαυση),
5) στις έντονες εκφυλιστικές αλλοιώσεις, κυρίως στη σπονδυλική στήλη και στις οστεοποιήσεις ενθέσεων και χόνδρων στα μακρά οστά και στις πλευρές.
Σε ό,τι αφορά το ανάστημα της ηλικιωμένης γυναίκας, μετά από τη συνδυαστική εφαρμογή διαφορετικών μεθόδων στις μετρήσεις των μακρών οστών, εκτιμάται στα 157 εκ.
Στο γυναικείο σκελετό φαίνεται ότι αποδίδονται τα περισσότερα οστά που βρέθηκαν στον κιβωτιόσχημο τάφο, από τα 7,8 μ. από την κορυφή του θαλάμου και κάτω, δηλαδή 1 μ. πάνω από το δάπεδό του κιβωτιόσχημου.
Οι δύο άνδρες
Τα δύο άτομα από τα τέσσερα, που είχαν δεχτεί ενταφιασμό, μπορούν με ασφάλεια να αποδοθούν σε άνδρες, βάσει:
1) των ανατομικών σημείων στα οστά της πυέλου (λεκάνης) (αριστερό και δεξιό ηβικό οστό και ειδικότερα κοιλιακό τόξο, υποηβική κοιλότητα και μέση επιφάνεια των οστών, αριστερή πρωτιαία αύλακα, αριστερό και δεξιό ισχιακό κύρτωμα, αριστερή και δεξιά κοτύλη, μορφολογία ιερού οστού για το άτομο 2 και δεξιό ισχιακό κύρτωμα και μορφολογία ιερού οστού για το άτομο 3)
2) της μορφολογικής διάπλασης των μακρών οστών (μετρήσεις των μακρών οστών).
Οι δύο άνδρες είναι σχετικά κοντά ηλικιακά, στην κατηγορία των 35 έως 45 ετών: Ο ένας, στις αρχές και ο δεύτερος, προς το τέλος της κατηγορίας αυτής.
Ο προσδιορισμός της ηλικίας για το άτομο 2 βασίστηκε:
1) στις δύο ηβικές συμφύσεις (πρόσθιο τμήμα της λεκάνης),
2) στις εκφυλιστικές αλλοιώσεις της ωτοειδούς επιφάνειας της αριστερής πυέλου (η περιοχή της λεκάνης που αρθρώνεται με το ιερό οστό),
3) στην πλήρη συνοστέωση των επιφύσεων των στερνικών άκρων και στις δύο κλείδες.
Ο προσδιορισμός του ηλικιακού εύρους για το άτομο 3, βασίστηκε στη δεξιά ηβική σύμφυση.
Σημειώνεται ότι ο σχετικά νεαρότερος από τους δύο άνδρες φέρει ίχνη τομών στην αριστερή άνω θωρακική μοίρα, σε δύο πλευρές και αυχενικό σπόνδυλο, καθώς και στην κάτω επιφάνεια του στερνικού άκρου της αριστερής κλείδας. Ταυτίζονται πιθανόν με επιθετικά χτυπήματα-τραυματισμούς, που θα πρέπει να έγιναν εξ επαφής με αιχμηρό όργανο π.χ. μαχαιρίδιο, και προκάλεσαν το θάνατο του, καθώς δεν διακρίνονται ενδείξεις επούλωσης.
Ο δεύτερος άνδρας, λίγο μεγαλύτερος σε σχέση με τον πρώτο, έχει ενδείξεις εγκάρσιου, πλήρως επουλωμένου, κατάγματος στη δεξιά του κερκίδα, σχετικά κοντά στο δεξιό καρπό. Επιπλέον, και οι δύο άνδρες παρουσιάζουν εκφυλιστικές αλλοιώσεις οστεοαρθρίτιδας και σπονδυλαρθρίτιδας σε διαφορετικά σημεία των σκελετών τους.
Σε ό,τι αφορά το ανάστημα των ανδρών μετά από τη συνδυαστική εφαρμογή διαφορετικών μεθόδων στις μετρήσεις των μακρών οστών, εκτιμάται στα 168 εκ. για το άτομο 2 και στα 162-163 εκ. για το άτομο 3.
Το βρέφος
Το τέταρτο άτομο είναι ένα νεογέννητο βρέφος (νεογνό). Ο προσδιορισμός της ηλικίας βασίστηκε στις μετρήσεις μήκους και πλάτους του αριστερού βραχιονίου και της αριστερής κάτω γνάθου. Ο προσδιορισμός του φύλου σε αυτό το άτομο δεν κρίνεται δυνατός καθώς τα μορφολογικά χαρακτηριστικά διάκρισης φύλου στα οστά των νεογνών δεν είναι σαφή.
Το πέμπτο άτομο εκπροσωπείται από ελάχιστα θραύσματα, μόλις εννέα, κυρίως μακρών οστών, που φέρουν όλες τις παραμορφώσεις (εγκάρσιες μικρορωγμές και μερικές φορές έντονη παραμόρφωση) αλλά και τους αποχρωματισμούς (υπόλευκο και μπλε/γκρι) που συναντώνται στις περιπτώσεις πλήρους καύσης σαρκωμένου νεκρού και ανήκει πιθανότατα σε ενήλικο άτομο.
Η γενική εικόνα εύρεσης των σκελετικών καταλοίπων συνηγορεί στην αναμόχλευση τους από ανθρωπογενή επέμβαση, η οποία φαίνεται ότι αφορούσε τόσο στο εσωτερικό του χώρου 4, όσο και στο εσωτερικό του κιβωτιόσχημου τάφου.
Προοπτικές
Στα σκελετικά ευρήματα του ταφικού μνημείου του λόφου Καστά, εκτός από τις μακροσκοπικές μεθόδους, θα εφαρμοστεί μια σειρά αναλυτικών μεθόδων για την καλύτερη τεκμηρίωση αλλά και για την συμπλήρωση πληρέστερων πληροφοριών, που αφορούν στις παθολογικές αλλοιώσεις, στην διατροφή, στη συγγένεια και στον τόπο καταγωγής των ανθρώπων αυτών, δηλαδή εάν πρόκειται για άτομα που γεννήθηκαν και μεγάλωσαν στην Αμφίπολη ή για άτομα που μετακινήθηκαν από κάπου αλλού κατά την διάρκεια της ζωής τους και ενταφιάστηκαν στο συγκεκριμένο ταφικό μνημείο.
Οι αναλυτικές αυτές μέθοδοι περιλαμβάνουν:
• ακτινολογική μελέτη των οστών για τον εντοπισμό παθολογικών αλλοιώσεων, που δεν είναι μακροσκοπικά διακριτές αλλά και για την πληρέστερη περιγραφή των ήδη καταγεγραμμένων π.χ. μετωπιαία υπερόστωση ατόμου 1, τομές-τραυματισμοί (cut marks) ατόμου 2, επουλωμένο κάταγμα ατόμου 3.
• ιστολογικές-μικροσκοπικές τεχνικές π.χ. περίπτωση μετωπιαίας υπερόστωσης, και όπου αλλού κριθεί απαραίτητο.
• αναλύσεις σταθερών ισοτόπων άνθρακα και αζώτου με σκοπό τον προσδιορισμό του είδους των πρωτεϊνών που κατανάλωναν τα συγκεκριμένα άτομα.
• αναλύσεις στροντίου που λόγω της απουσίας δοντιών θα περιοριστούν μόνο στις τιμές που θα προκύψουν από τη δειγματοληψία των οστών.
• παλαιογενετικές αναλύσεις (αρχαίο DNA) με σκοπό την περιγραφή της βιολογικής και γενετικής ιστορίας των ατόμων. Στο πλαίσιο των αναλύσεων θα εξεταστεί η ενδεχόμενη εξ αίματος συγγένεια των τριών ατόμων. Η ταφονομική όμως παρουσία των μακρών οστών, η απουσία δοντιών και τμημάτων του κρανίου στα άτομα 2 και 3 που χρησιμοποιούνται στις αναλύσεις αρχαίου DNA, ενδεχομένως να μην επιτρέψει την απόκτηση επαρκούς ποσότητας ενδογενούς πυρηνικού DNA για την επιτυχημένη και με ακρίβεια ταυτοποίηση της εξ αίματος συγγένειας. Στα άτομα 4 και 5, λόγω της περιορισμένης ποσότητας δείγματος αλλά και της επίδρασης υψηλής θερμοκρασίας λόγω καύσης, στο άτομο 5, δεν θα εφαρμοστούν οι παραπάνω μέθοδοι.
• Η εφαρμογή AMS χρονολογήσεων σε δείγματα τόσο των ανθρώπινων οστών όσο και των συγκείμενων ζώων, θα συμπληρώσει την εικόνα της διαδοχής των ταφών, η οποία δεν μπορεί να ανασυσταθεί μέσα από την ανασκαφική διαδικασία.
Τόσο οι μακροσκοπικές όσο και οι αναλυτικές μέθοδοι θα εφαρμοστούν σε ένα μεγάλο αριθμό σκελετών, περίπου 300, από τα νεκροταφεία της Αμφίπολης, στο πλαίσιο διετούς ερευνητικού προγράμματος, που χρηματοδοτείται από το ΥΠΠΟΑ και πραγματοποιείται από πολυπληθή ερευνητική ομάδα με επικεφαλής τις κυρίες Σ. Τριανταφύλλου, επίκουρη Καθηγήτρια Προϊστορικής Αρχαιολογίας και Οστεοαρχαιολογίας, Τμήμα Ιστορίας Αρχαιολογίας, ΑΠΘ και Χ. Παπαγεωργοπούλου, επίκουρη Καθηγήτρια Φυσικής Ανθρωπολογίας, Τμήμα Ιστορίας Εθνολογίας, Εργαστήριο Φυσικής Ανθρωπολογίας, ΔΠΘ. Η ομάδα αποτελείται από προπτυχιακούς, μεταπτυχιακούς και μεταδιδακτορικούς φοιτητές των Πανεπιστημίων Αριστοτελείου και Δημοκριτείου αλλά και διεθνώς αναγνωρισμένους εξωτερικούς συνεργάτες.
Με αυτό τον τρόπο θα αποκτηθεί πολύτιμο συγκριτικό υλικό, έτσι ώστε:
1) τα συγκεκριμένα σκελετικά κατάλοιπα, από το εξαιρετικά σημαντικό ταφικό μνημείο του λόφου Καστά να ενταχθούν σε ένα ευρύτερο πληθυσμιακό σύνολο,
2) τα αποτελέσματα των αναλυτικών μεθόδων σε αρχαιολογικά σύνολα να ερμηνευθούν σε συνάφεια με τα αποτελέσματα της μακροσκοπικής μελέτης ενός συνόλου πληθυσμού,
3) να γίνει σαφές ότι τα ανθρωπολογικά ευρήματα πρέπει να μελετώνται μέσα στο αρχαιολογικό, κοινωνικό και ιστορικό τους πλαίσιο, που προσφέρεται μόνο μέσα από τη συστηματική μελέτη των συνευρημάτων και τη συνολική προσέγγιση της περιόδου.
Πηγή: kathimerini.gr
Δημοσίευση: 19/1/2015.
-------------------------------------------------------------------------
Πηγή: naftemporiki.gr
Πέμπτη 15 Ιανουαρίου 2015
Ποιες είναι οι δύο γυναίκες που μελέτησαν τον σκελετό της Αμφίπολης και έμαθαν τα μυστικά του
Είναι σφίγγες. Κυριολεκτικά. Η Σέβη Τριανταφύλλου και η Χριστίνα Παπαγεωργοπούλου, που μελέτησαν και ολοκλήρωσαν την έρευνα πάνω στον σκελετό της Αμφίπολης, αρνούνται να πουν το παραμικρό για τα συμπέρασματά τους, τα οποία θα ανακοινωθούν επισήμως από το υπουργείο Πολιτισμού γύρω στις 20 Ιανουαρίου.
Διδάσκουσες και οι δύο στο πανεπιστήμιο, νέες, παθιασμένες, επίμονες και συστηματικές επιστήμονες, ξέρουν ήδη το φύλο, την ηλικία, πιθανές ασθένειες του νεκρού της Αμφίπολης. Βέβαια, από νωρίς έχει γίνει σαφές ότι δεν πρέπει να υπάρχουν προσδοκίες για την ακριβή ταυτότητα του νεκρού -πώς μπορεί αυτό να προκύψει από μια εξέταση ανθρωπολογικού υλικού;- ενώ είναι αμφίβολο αν μπορούν να καθορίσουν τα αίτια θανάτου.
Η Σεβαστή (Σέβη) Τριανταφύλλου γεννήθηκε στην Καβάλα το 1969, σπούδασε αρχαιολογία στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, έχει μάστερ στην οστεολογία και την αρχαιολογία του θανάτου από το Πανεπιστήμιο του Σέφιλντ, ενώ έκανε το διδακτορικό της στο ίδιο πανεπιστήμιο. Είναι λέκτορας Προϊστορικής Αρχαιολογίας και Οστεοαρχαιολογίας. Εχει λάβει μέρος στις ανασκαφές στην Τούμπα Θεσσαλονίκης, στο Αργος Ορεστικό Καστοριάς, στην Πετρά Σητείας και αλλού.
Πηγή: iefimerida.gr
Δημοσίευση: 15/1/2015
Διδάσκουσες και οι δύο στο πανεπιστήμιο, νέες, παθιασμένες, επίμονες και συστηματικές επιστήμονες, ξέρουν ήδη το φύλο, την ηλικία, πιθανές ασθένειες του νεκρού της Αμφίπολης. Βέβαια, από νωρίς έχει γίνει σαφές ότι δεν πρέπει να υπάρχουν προσδοκίες για την ακριβή ταυτότητα του νεκρού -πώς μπορεί αυτό να προκύψει από μια εξέταση ανθρωπολογικού υλικού;- ενώ είναι αμφίβολο αν μπορούν να καθορίσουν τα αίτια θανάτου.
Η Σεβαστή (Σέβη) Τριανταφύλλου γεννήθηκε στην Καβάλα το 1969, σπούδασε αρχαιολογία στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, έχει μάστερ στην οστεολογία και την αρχαιολογία του θανάτου από το Πανεπιστήμιο του Σέφιλντ, ενώ έκανε το διδακτορικό της στο ίδιο πανεπιστήμιο. Είναι λέκτορας Προϊστορικής Αρχαιολογίας και Οστεοαρχαιολογίας. Εχει λάβει μέρος στις ανασκαφές στην Τούμπα Θεσσαλονίκης, στο Αργος Ορεστικό Καστοριάς, στην Πετρά Σητείας και αλλού.
Πηγή: iefimerida.gr
Δημοσίευση: 15/1/2015
Τετάρτη 7 Ιανουαρίου 2015
Αμφίπολη: Το πολιτικό παρασκήνιο και ο ρόλος του Α. Σαμαρά στη σκανδαλώδη ανασκαφή
Ο τρίμηνος επικοινωνιακός ορυμαγδός γύρω από την ανασκαφή του Τύμβου Καστά στην Αμφίπολη Σερρών άφησε πίσω του… συντρίμμια: στους γνώστες μια πικρή γεύση και στους μη γνώστες πολλές απορίες. Πού πήγαν τόσες προσδοκίες; Γιατί δεν βρέθηκε ο διάσημος νεκρός; Πώς έγινε και μας πρόλαβαν οι τυμβωρύχοι; Μήπως τελικά είχαν δίκιο όσοι προέβλεπαν από την αρχή ότι το ταφικό μνημείο δεν θα μπορούσε να ανταποκριθεί στις προσδοκίες που δημιουργήθηκαν για αυτό;
Δυστυχώς, τα ερωτήματα ήταν –από την αρχή ακόμη– πολύ βαθύτερα. Σχετίζονται με την απροκάλυπτη χρησιμοποίηση ενός αρχαιολογικού ευρήματος για την πολιτική επιβίωση ενός πρωθυπουργού και των συν αυτώ…
Από πότε σχεδίαζαν οι συνεργάτες του Α. Σαμαρά την σύνδεση του ονόματός του με τον Μεγάλο Αλέξανδρο;
Τι ρόλο έπαιξε η Γενική Γραμματέας του Υπουργείου Λίνα Μενδώνη;
Πώς βρέθηκε η Άννα Παναγιωταρέα σε ρόλο επικοινωνιακού συμβούλου του Υπουργείου Πολιτισμού;
Πώς συνδέονται όλα αυτά με τη σκανδαλώδη ανασκαφή;
Η Μαρινίκη Αλεβιζοπούλου και ο Αυγουστίνος Ζενάκος πιάνουν το νήμα μια σκοτεινής υπόθεσης με θύμα ένα σπουδαίο αρχαιολογικό εύρημα.
Διαβάστε στο UNFOLLOW 37 (τεύχος Ιανουαρίου), που κυκλοφορεί στα περίπτερα, το ρεπορτάζ «Αμφίπολη: Το πολιτικό παρασκήνιο και ο ρόλος του Α. Σαμαρά στη σκανδαλώδη ανασκαφή», της Μαρινίκης Αλεβιζοπούλου και του Αυγουστίνου Ζενάκου.
Πηγή: unfollow.com.gr
Δημοσίευση: 7/1/2015.
Δυστυχώς, τα ερωτήματα ήταν –από την αρχή ακόμη– πολύ βαθύτερα. Σχετίζονται με την απροκάλυπτη χρησιμοποίηση ενός αρχαιολογικού ευρήματος για την πολιτική επιβίωση ενός πρωθυπουργού και των συν αυτώ…
Από πότε σχεδίαζαν οι συνεργάτες του Α. Σαμαρά την σύνδεση του ονόματός του με τον Μεγάλο Αλέξανδρο;
Τι ρόλο έπαιξε η Γενική Γραμματέας του Υπουργείου Λίνα Μενδώνη;
Πώς βρέθηκε η Άννα Παναγιωταρέα σε ρόλο επικοινωνιακού συμβούλου του Υπουργείου Πολιτισμού;
Πώς συνδέονται όλα αυτά με τη σκανδαλώδη ανασκαφή;
Η Μαρινίκη Αλεβιζοπούλου και ο Αυγουστίνος Ζενάκος πιάνουν το νήμα μια σκοτεινής υπόθεσης με θύμα ένα σπουδαίο αρχαιολογικό εύρημα.
Διαβάστε στο UNFOLLOW 37 (τεύχος Ιανουαρίου), που κυκλοφορεί στα περίπτερα, το ρεπορτάζ «Αμφίπολη: Το πολιτικό παρασκήνιο και ο ρόλος του Α. Σαμαρά στη σκανδαλώδη ανασκαφή», της Μαρινίκης Αλεβιζοπούλου και του Αυγουστίνου Ζενάκου.
Πηγή: unfollow.com.gr
Δημοσίευση: 7/1/2015.
Εγγραφή σε:
Αναρτήσεις (Atom)